De toename van wereldwijde wildbranden, aangewakkerd door klimaatverandering, vormt een ernstige bedreiging voor mens en milieu. Echter, er liggen oplossingen in preventie en duurzaam bosbeheer. Is het tijd om de strategie tegen wildbranden radicaal te heroverwegen?
Toenemende bedreiging van wildbranden
Wildbranden zijn van alle tijden, maar ze vormen een steeds grotere bedreiging voor onze planeet. Volgens een VN-rapport uit 2022 zullen wildbranden in de komende decennia frequenter en intenser worden. De vooruitzichten zijn angstaanjagend: er wordt een toename van 30% van extreme branden wereldwijd verwacht tegen het midden van deze eeuw. Dit betekent dat landschappen die in het verleden al geteisterd werden door branden, zoals de Arctische toendra en de regenwouden van Indonesië, nog vaker in vlammen zullen opgaan.
Impact van wildbranden op gezondheid, milieu en economie
De impact van wildbranden op de menselijke gezondheid, het milieu en de economie is moeilijk te overschatten. De impact strekt zich uit tot lang na het doven van de vlammen en de financiële kosten zijn enorm. Wildbranden vormen een bedreiging voor de landbouwsector, verzekeraars en voedselzekerheid, en brengen ook kosten met zich mee voor brandbestrijding en de herhuisvesting van geëvacueerde gemeenschappen. De wederopbouw na wildbranden kan voor elk land enorme kosten met zich meebrengen, maar voor landen met een laag inkomen kan het een grote stap terug betekenen in de strijd tegen armoede en het bereiken van andere duurzame ontwikkelingsdoelen.
Hoewel branden van nature voorkomen en kunnen bijdragen aan het herstel van de aarde, komt de toename van wildbranden voornamelijk voort uit menselijke activiteiten. Deze omvatten schadelijke veranderingen in landgebruik door ontbossing en bosdegradatie, landbouwactiviteiten en veehouderij, verstedelijking en bevolkingsgroei, evenals de uitstoot van broeikasgassen die drogere seizoenen, droogtes, extreme hitte en bliksemstormen waarschijnlijker maken.
Koppeling tussen wildbranden en klimaatverandering
De link tussen wildbranden en klimaatverandering is bijzonder verontrustend, aangezien ze elkaar wederzijds versterken: naarmate wildbranden toenemen en de uitstoot groeit, kunnen we geconfronteerd worden met vicieuze cirkels die landschappen in brandhaarden veranderen. Ter illustratie: in 2015 was Indonesië de grootste koolstofemitter ter wereld als gevolg van wildbranden. Sindsdien heeft Indonesië maatregelen genomen en investeert het nu meer in brandpreventie en paraatheid, iets wat ook de VN bepleit.
Noodzaak van een nieuwe 'Fire Ready Formula'
Het blussen van een wildbrand is vaak duur en ineffectief. Het inzetten van brandweerteams is vaak een teken van beleidsfalen in plaats van hoop. Beleidsmakers zullen uiteindelijk hun investeringen in het aanpakken van wildbranden moeten heroverwegen. Op dit moment gaat meer dan de helft van de uitgaven naar reactieve respons op wildbranden, terwijl planning en preventie minder dan 1% van de aandacht van de overheid krijgen. Hierin moet verandering komen. Dat is waarom we een nieuwe 'Fire Ready Formula' nodig hebben, die slechts een derde van de beschikbare middelen toewijst aan directe respons en veel meer aan planning, preventie, paraatheid en herstel.
Portugal toont aan wat er mogelijk is. Na de verwoestende branden van 2018, waarbij in slechts 24 uur 200.000 hectare land afbrandde, heeft Portugal zijn aanpak van wildbranden drastisch hervormd en investeert het nu meer in preventie en lokale maatregelen. Tot nu toe lijkt dit te werken. Dit benadrukt de noodzaak voor VN-organisaties om onze respons op deze uitdaging te heroverwegen en een nieuwe wereldwijde initiatief voor actie op te bouwen.
Dringende noodzaak voor internationale maatregelen
Er is een dringende noodzaak om internationale maatregelen te overwegen om klimaatverandering te beperken, landgebruik te herzien en preventie boven directe respons op wildbranden te prioriteren. Onlangs heeft de Amerikaanse regering zich gecommitteerd aan een investering van 50 miljard dollar om catastrofale wildbranden te voorkomen. Maar er is een brandende behoefte om ook op internationaal niveau maatregelen te nemen om klimaatverandering te bestrijden, het landgebruik te heroverwegen en preventie boven directe respons op wildbranden te prioriteren.
