Uit recente gegevens blijkt dat de opwarming in Europa bijna twee keer zo snel gaat dan het wereldgemiddelde, met temperaturen die nu al 2.2 graden boven de pre-industriële tijden liggen. Dit heeft gevolgen voor de wereldwijde klimaatverandering en de toekomstige weersomstandigheden.
Europa warmt sneller op
Europa voelt de hitte: met een gemiddelde temperatuurstijging van 2,2 graden boven pre-industriële tijden, warmt het continent bijna twee keer zo snel op als het wereldgemiddelde. Dit komt overeen met de wetenschappelijke voorspellingen, maar ligt aan de bovengrens van deze schattingen. De opwarming van de oceanen en de huidige El Niño-cyclus kunnen hierbij een belangrijke rol spelen.
Recordhitte in zomer 2023
De zomer van 2023 werd het heetste seizoen dat de wereld ooit heeft gezien, met een gemiddelde temperatuur van 16,77 graden Celsius, 0,66 graden boven het normale gemiddelde voor deze tijd van het jaar. Deze temperatuurstijging past binnen de verwachtingen van wetenschappers, maar ligt aan de bovengrens van hun voorspellingen. Ondanks de recordhitte, waarschuwen experts dat dit 'hottest summer of our life' in de toekomst als een van de koelste zou kunnen worden herinnerd als de uitstoot niet drastisch wordt verminderd.
De gemiddelde temperatuur in Europa was deze zomer 19,63 graden Celsius, wat 0,83 graden boven het gemiddelde is. Dit maakt het tot het vijfde warmste zomerseizoen ooit. Een van de redenen voor deze bovengemiddelde opwarming is de nabijheid van Europa tot de Arctische regio, die ongeveer 3 tot 4 keer sneller opwarmt dan het wereldgemiddelde. Het verlies van zee-ijs rond de Noordpool, dat de reflecterende capaciteit (albedo) van de regio beïnvloedt, heeft ook gevolgen voor Europa.
Landtemperaturen stijgen sneller
In de periode van 2013 tot 2022 zagen we een aanzienlijke stijging van de landtemperaturen in Europa, met een toename van ongeveer 2,04 tot 2,10 graden Celsius, volgens het Europees Milieuagentschap. Dit is significant hoger dan de opwarming van de oceaan, omdat landmassa's veel meer straling absorberen en daarom sneller opwarmen. Deze stijging heeft gevarieerd per land, maar is in alle gevallen verontrustend.
Hoewel de algemene trend een stijging van de temperaturen in Europa toont, is er op nationaal niveau sprake van aanzienlijke variatie. In 2022 was de jaarlijkse temperatuurstijging op het land in vergelijking met de periode 1951-1980 variërend van 1,04°C in Griekenland tot 2,93°C in Frankrijk en Luxemburg. België, Zwitserland, Nederland en Duitsland zagen ook temperatuurstijgingen van meer dan 2,5°C. Deze variaties onderstrepen het complexe en intergekoppelde karakter van de wereldwijde klimaatverandering.
Opeenvolgende jaren van temperatuurstijging
Een ander verontrustend aspect van de huidige opwarmingstrends is de toename van het aantal opeenvolgende jaren dat de temperatuur op het land hoger is dan het gemiddelde van 1951-1980. In 2022 varieerde dit van 12 jaar in het VK, Zweden, Noorwegen, Ierland en Denemarken tot 38 jaar in Italië en Malta. Deze langetermijntrends bevestigen de onomkeerbare aard van klimaatverandering en benadrukken de urgentie van wereldwijde klimaatactie.
'Tijdperk van wereldwijd koken' aangebroken
Gezien de recente trends en klimaatmodellen, klinkt de waarschuwing van VN-secretaris-generaal António Guterres des te relevanter: 'Het tijdperk van wereldwijde opwarming is voorbij', zegt hij, 'het tijdperk van wereldwijd koken is aangebroken.' Alhoewel de 1,5C wereldwijde drempel slechts tijdelijk is overschreden, is duidelijk dat een significante overschrijding gemeten zal worden in jaren, niet in maanden. Modellen wijzen erop dat we waarschijnlijk rond de vroege jaren 2030 de 1,5C voor een heel jaar zullen bereiken. Dit benadrukt de urgentie van het moment en de noodzaak voor wereldwijde klimaatactie.
